Temiz Hava Hakkı Platformu (THHP), Türkiye’deki hava kalitesi ve hava kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki etkilerini ortaya koyan Kara Rapor 2024’ü yayınladı. Rapora göre, Türkiye’de nüfusun yüzde 92’sinden fazlası kirli hava soluyor ve hava kirliliğine bağlı ölümler artmaya devam ediyor.
Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) 2016 yılından bu yana düzenli olarak hazırladığı, Türkiye’deki hava kalitesi ve hava kirliliğinin insan sağlığına etkilerini inceleyen Kara Rapor 2024 yayınlandı. Kara Rapor’da ilk kez meme kanseri ile hava kirliliği arasındaki ilişki ortaya konuyor. Raporda ayrıca Türkiye’de nüfusun yüzde 92’inden fazlasının Dünya Sağlık Örgütü standartlarına göre kirli hava soluduğu belirtiliyor. THHP’nin verilerine göre, havası en kirli il ise Hakkari. Hava kirliliğine bağlı ölüm oranı en yüksek il de yine Hakkari.
Mevzuat var ama…
Kömür, petrol ve doğal gazın yakılmasının, fosil yakıtlara bağımlılığın en önemli çevresel bedellerinden biri hava kirliliği. Kara Rapora göre, Türkiye’de hava kalitesinin yönetimiyle ilgili detaylı bir mevzuat olsa da bu mevzuatın içeriğinde ve uygulanmasında ciddi sıkıntılar var. En önemli sorunlardan biri, mevzuatta belirli sektör ve tesislere tanınan istisnalar.
Üç büyükşehirde durum kötü
Hava kirliliğine yol açan partikül maddeler PM10 ve kanserojen PM2,5, üç büyük şehir İstanbul, Ankara ve İzmir’de düzenli ve yeterli ölçülmüyor. Ulaşılabilen kısıtlı resmi verilere göre 2022 yılında İstanbullular, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) standartlarının iki buçuk katı olan ortalama 38,41 μg/m³ PM10 kirliliğine maruz kalırken, Ankara’da bu değer 39,25 μg/m3, İzmir’de ise 45,18 μg/m³ olarak kaydedildi.
Meme kanseri ve hava kirliliği bağlantısı
Raporda ilk kez, hava kirliliği ve meme kanseri arasındaki ilişkiye dikkat çekildi. Halk sağlığı uzmanı Prof. Dr. Gamze Varol’un aktardığına göre, azot dioksit (NO2) oranındaki her 10 μg/m³’lük artış, meme kanseri riskini 1,02 kat artırıyor. PM10 oranındaki her 10 μg/m³’lük artış ise meme kanserinden ölme riskini 1,05 kat yükseltiyor.
Hava kirliliği kaynaklı ölümler artıyor
Kara Rapor kapsamında her yıl düzenli olarak yürütülen sağlık etki değerlendirmesine göre 2022 yılında Türkiye’de hava kirliliği sonucu gerçekleştiği tahmin edilen ölümler hem sayısal hem de orantısal olarak önceki yıllara göre daha yüksek.
Hava kirliliğine bağlı ölümler en çok Hakkari, Batman, Şırnak ve Muş gibi Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde görüldü. Sayısal olarak en çok ölüm ise İstanbul’da (8 bin 357) yaşanırken, İstanbul’u İzmir (4 bin 852) ve Bursa (3 bin 657) takip etti.
Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
